برائت عقلاییبنای عقلا بر برائت ذمه مکلّف از تکلیف مشکوک، بعد از جست و جو را بنای عقلایی گویند. ۱ - تعریفبرائت عقلایی، عبارت است از بنای عقلا بر عدم مؤاخذه و کیفر مکلفی که تکلیف به او نرسیده است، که لازمه آن، مذمت عقاب کردن مکلف به دلیل مخالفت با تکلیف مشکوک می باشد. به بیان دیگر، برائت عقلایی عبارت است از بنای عقلا بر برائت ذمه مکلف، نسبت به تکلیف مشکوک، در مواردی که بعد از جست و جوی از دلیل، شک او نسبت به تکلیف واقعی بر طرف نگردد. ۲ - نکتهمشهور اصولی ها " قبح عقاب بلا بیان " را قاعده عقلی دانسته و آن را به عنوان دلیل عقلی بر برائت مطرح نموده اند؛ به خلاف صاحبان " تحریرات فی الاصول " و " انوار الاصول " که آن را قاعده عقلایی دانسته‌اند. ۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۲۷۳، برگرفته از مقاله «برائت عقلایی». |